Praktyczne znaczenie sportów tradycyjnych
Jak już wielokrotnie pisałem, sporty, gry i zabawy tradycyjne mają wiele praktycznych zastosowań. Mogą one służyć np. jako narzędzia pomagające w przeciwdziałaniu takim zjawiskom, jak dyskryminacja, przemoc i agresja rówieśnicza w szkole.
Takie gry służą bowiem często budowaniu pozytywnych relacji międzyludzkich, o czym pisałem już m. in. tutaj i tu.
W Polsce mamy ciekawe, rodzime sporty tradycyjne, które mogą służyć takim celom – są to np. pierścieniówka oraz ringo.
Europejski projekt Sports against bullying
Zostały one (lub jeszcze zostaną) wykorzystane w w/w celu w międzynarodowym, unijnym projekcie Sports against bullying, w którym biorę aktywny udział jako badacz i ekspert ds. sportów tradycyjnych Instytutu Rozwoju Sportu i Edukacji. To wspólna inicjatywa partnerów z 5 krajów: Bułgarii, Turcji, Słowenii, Portugalii i Polski.
O pierwszej części projektu pisałem tutaj. Niedawno przyszedł czas na drugą – praktyczny trening dla nauczycieli z zakresu przeciwdziałania agresji rówieśniczej i wykorzystania sportu w tym celu. Odbył się on w Płocku w dn. 17-22 listopada br. Naszym gospodarzem była Szkoła Wyższa im. Pawła Włodkowica.
Pierwsze dni treningu w ramach projektu “Sports against bullying”
W pierwszych dwóch dniach treningu zajęliśmy się tematyką dyskryminacji i agresji rówieśniczej w szkole (ang bullying). To były dni, którym “przewodziły” delegacje ze Słowenii i Portugalii.
Omówiliśmy podczas nich ważne kwestie:
- co to jest bullying (dyskryminacja, agresja, zastraszanie),
- jakie są stereotypy prowokujące takie zachowania,
- jak je rozpoznać i jak im przeciwdziałać.
Docelowo, w projekcie powstaną ważne, praktyczne narzędzia, pomocne dla nauczycieli i rodziców w przeciwdziałaniu takim zjawiskom.
Do tego celu wykorzystamy sport (w tym sporty tradycyjne) jako istotne narzędzia, pomocne w walce przeciwko tym negatywnym zachowaniom.
Obok części teoretycznej, mieliśmy też ciekawe zabawy integracyjne. Jedna z nich polegała na tym, że naklejaliśmy karteczki na plecy innych osób z nazwą zwierzęcia i kolorem. Następnie chodziliśmy po sali i zadawaliśmy pytania, na które nasi rozmówcy mogli odpowiadać tylko “tak” lub “nie”.
Staraliśmy się, dzięki uzyskanym odpowiedziom, odgadnąć nazwę zwierzęcia i kolor z karteczki na naszych plecach.
Trzeci dzień spotkania
W połowie naszego treningu, przyszedł czas na teoretyczne i praktyczne zajęcia, przeprowadzone przez delegację z Bułgarii.
Podczas sesji teoretycznej, omówili oni między innymi bardzo ciekawe zagadnienie tzw. Edukacji przez Sport (ang ETS). Chodzi tu o wykorzystanie potencjału sportu jako narzędzia służącego kształtowaniu i promowaniu pozytywnych wartości oraz nauczaniu ważnych kompetencji i umiejętności społecznych.
Wszyscy dyskutowaliśmy, jak wykorzystać siłę sportu do promowania integracji i włączania społecznego, tolerancji, budowania pokojowego społeczeństwa, współpracy w zespole, odpowiedzialności, krzewienia postaw fair play etc.
W części praktycznej zagraliśmy w … ludzkie piłkarzyki 🙂
Byliśmy ustawieni w kilka rzędów (obrońców, pomocników i napastników), ale poruszaliśmy się tylko po swojej linii, trzymając się pod ręce, jak w popularnych piłkarzykach.
Każdy miał przy tym swoją rolę, np. był osobą wspierającą innych lub przeciwnie – dyskryminującą i krytykującą.
Po grze omawialiśmy nasze uczucia, emocje, towarzyszące rozgrywce z podziałem na role.
To był bardzo ciekawy przykład wykorzystania sportu do celów edukacyjnych.
Przedostatni dzień spotkania – wystąpienia tureckie
W przedostatnim dniu naszego treningu dla nauczycieli w ramach międzynarodowego projektu “Sports against bullying” delegacja z dwóch instytucji tureckich omawiała ważne kwestie, związane z problemem agresji i dyskryminacji w szkołach oraz ich przeciwdziałaniu.
Mówiliśmy m. in. o tym, co należy uznać za “peer bullying” (powtarzające się akty przemocy, agresji czy dyskryminacji rówieśniczej), kto może stać się jego ofiarą, jak reagować na takie zdarzenia etc.
W części warsztatowej staraliśmy się zrozumieć, jak może się czuć ofiara takich zachowań. Uczyliśmy się także, jak jako rodzice lub przyszli rodzice możemy komunikować się z naszymi dziećmi, żeby im pomóc radzić sobie z tego typu sytuacjami.
Rysowaliśmy też plakaty z hasłami przeciw przemocy rówieśniczej.
Mieliśmy także ciekawe, integracyjne zajęcia praktyczne z wykorzystaniem m. in. gier tradycyjnych:
- labirynt – podobny do jednej z wersji “kotka i myszki” – jedna osoba goni drugą, a wszyscy pozostali tworzą labirynt, trzymając się za ręce i zmieniając pozycje,
- b) gwiazda – rzucaliśmy do siebie piłki tenisowe i staraliśmy się na sygnał odpowiadać na pytania związane z problematyką przemocy w szkole,
- c) action bound – ciekawy rodzaj gry z wykorzystaniem infrastruktury lokalnej, z tematyką szkolenia jako motywem przewodnim.
Wieczór u “Dzieci Płocka”
Wieczorem wzięliśmy udział w spotkaniu w siedzibie Harcerskiego Zespołu Pieśni i Tańca “Dzieci Płocka” im. Druha Wacława Milke.
W pierwszej części spotkania nasi goście obejrzeli krótkie przedstawienie taneczne, przygotowane przez najmłodszą grupę tancerzy “Dzieci Płocka”.
Druga część to zajęcia warsztatowe – uczestnicy projektu z Portugalii, Słowenii, Turcji i Bułgarii mieli okazję zatańczyć polskie tańce narodowe – poloneza i oberka.
“Dzień polski” – międzynarodowa konferencja, prezentacja i zajęcia praktyczne na zakończenie projektu “Sports against bullying”
Ostatni dzień treningu – piątek, 22.11 – był “dniem polskim”. Na zakończenie naszego spotkania zorganizowaliśmy międzynarodowe seminarium nt. Wykorzystania sportu w przeciwdziałaniu agresji rówieśniczej w szkole.
Podczas niej liderzy i partnerzy projektu – Diana Goncalves z Portugalii, Igor Razbornik ze Słowenii i ja (w imieniu Patrycji Jaksim) oraz doc. dr Jan Harasymowicz i dr Lena Jędrzejak – omówili bardzo ważne, teoretyczne i praktyczne zagadnienia, związane z tym tematem.
Na koniec całego szkolenia wystąpiłem z prezentacją nt. społecznych i kulturowych wartości sportów tradycyjnych.
Później zagraliśmy jeszcze w polską grę tradycyjną. Nie było tym razem warunków na wykorzystanie pierścieniówki, więc zagraliśmy w ringo.
Posłużyło ono do gry edukacyjnej o nazwie asertywny krytyk. Jej szczegółowy opis (podobnie jak pierścieniówki) będzie można znaleźć w ogólnodostępnych materiałach szkoleniowych, które powstaną jako efekt końcowy całego projektu.
