Trzecia – i ostatnia – część mojej opowieści o igrzyskach sportów tradycyjnych.
Pierwszą można przeczytać tutaj a drugą tutaj.
Poniżej przeczytacie m. in. o tym, do czego Holendrzy wykorzystują długie tyczki i jakie jest, moim zdaniem, znaczenie takich imprez sportowych i sportów tradycyjnych w ogóle.
Holenderski skok o tyczce, czyli fierljeppen atrakcją kolejnych dni festiwalu
Podczas ostatnich dni igrzysk w Siauliai jedną z najciekawszych atrakcji sportowych były pokazy wywodzącego się z Holandii sportu tradycyjnego fierljeppen. Jak wiadomo, Holandia ma geograficznie płaskie ukształtowanie terenu, leżąc miejscami poniżej poziomu morza. Dawniej miała wiele terenów podmokłych. Rolnicy, pasterze czy żołnierze przemieszczali się tu, używając wysokich szczudeł lub przeskakując mniejsze kanały wodne z jednego brzegu na drugi za pomocą tyczek.
Dzięki rozwijającym się technikom odwadniania tych terenów, tyczki przestały być z czasem potrzebne. Pozostały jednak w użyciu.
Zaczęto podczas lokalnych festiwali w Holandii organizować zawody w skokach przez wodę, tworząc z czasem sport, zwany dziś fierljeppen. Rozgrywa się nawet mistrzostwa Holandii.
To typowa dla wielu gier i sportów tradycyjnych ewolucja. Dawniej aktywności te służyły pracy, później przeszły do świata zabawy.
Na Litwie, podczas specjalnego pokazu, mistrzowie Holandii z różnych kategorii wiekowych zademonstrowali najpierw sposób wykonania poprawnego skoku – rozbieg, skok na tyczkę, odpowiednie wspinanie się po niej, tak żeby własnym ciężarem ciała przechylić ją do przodu, a następnie lądowanie na piasku po drugiej stronie rzeki.
Następnie każdy chętny mógł spróbować swoich sił. Wielu śmiałków lądowało w wodzie, ku uciesze publiczności. Z czasem jednak niektórym udawało się przeskoczyć na drugi brzeg.
Spiker zapowiadał kolejnych uczestników, wywołując ich po imieniu i narodowości, a po próbie informował, czy pobili rekord swojego kraju w długości skoku.
Atmosfera podczas tego wydarzenia była niesamowita. Prosta czynność, przekształcona w sport tradycyjny, po raz kolejny pokazała, jak można wspólnie dobrze się bawić dzięki tego typu aktywnościom, w których udział i radość czerpana ze sportu były ważniejsze, niż sama rywalizacja.
Konferencja UNESCO
Ważnym wydarzeniem podczas trwania igrzysk było także międzynarodowe forum UNESCO pt. „Rola sportu i kultury w rozwoju społeczeństwa”. Delegaci z całego świata opowiadali o sportach tradycyjnych w swoich krajach, ich znaczeniu i możliwościach rozwoju.
Jednym z najciekawszych przykładów całego modelu edukacji i rozwoju z wykorzystaniem sportów tradycyjnych była Akademia Sportu w duńskim Gerlev. Odwiedziłem ją w 2012 roku. Opowiem o niej w oddzielnym wpisie.
Nasza delegacja opowiadała o rozwoju sportów tradycyjnych w Polsce.
U nas przed nami jeszcze sporo pracy w tej kwestii.
Ceremonia zakończenia igrzysk
Niezwykłe igrzyska sportów tradycyjnych w litewskim Siauliai zakończyły się efektowną ceremonią zamknięcia w głównej Arenie tego miasta. Na początku wszyscy uczestnicy siedzieli przy 700 stołach i oglądali pokaz litewskich artystów na temat historii miasta Siauliai. Później przemówił prezydent Międzynarodowej Federacji Sportu dla Wszystkich (TAFISA) dr Kang-Too Lee oraz prezydent Siauliai Justinas Sartauskas, który oficjalnie zamknął igrzyska.
A później był już tylko bal. Wspólna zabawa ludzi z całego świata, których zjednoczyły sporty tradycyjne.
Znaczenie igrzysk sportów tradycyjnych
Można w tym miejscu jeszcze raz zapytać – ok – igrzyska, ciekawa impreza – ale co z tego? Jakie to ma znaczenie?
Pisałem już o tym wyżej, dlatego tutaj w punktach wskażę tylko jeszcze raz kilka najważniejszych korzyści, jakie, moim zdaniem, płyną z organizacji takich wydarzeń i ze sportów tradycyjnych w ogóle:
• każdy chętny może wziąć w nich udział. To odróżnia je od np. igrzysk olimpijskich czy mistrzostw świata w danym sporcie. W tych ostatnich czynny udział mogą wziąć tylko najlepsi. Na Litwie każdy mógł zagrać w każdą grę.
Masz ochotę poskakać na tyczce przez rzekę? Czeka na Ciebie fierljeppen. Chcesz pograć w dynamiczną grę z siatką i piłką? Zagraj w polską pierścieniówkę. Wolisz porzucać do celu? Przed Tobą hiszpańska la rana. A może poodbijać piłkę rodzajem rakiety-tamburynu? Spróbuj włoskiego tamburello.
Przykłady można mnożyć. Każdy znajdzie tu coś dla siebie. Menu jest długie, a dania naprawdę wyśmienite,
• radość i świętowanie różnorodności kulturowej. Dzisiejszy świat tego potrzebuje. Po co – pytam – przez całe swoje dzieje ludzkość się dzieli? Nie lepiej cieszyć się z tego, ze jesteśmy różni? Przecież świat jest dzięki temu ciekawszy. To czyni go barwnym.
Na igrzyskach sportów tradycyjnych nie ma podziałów. Wszyscy grają razem. I co ważne – uczą się od siebie nawzajem. Rośnie wzajemny szacunek, radość, satysfakcja.
Wiem o czym mówię. A chcemy tego czy nie, nasz świat jest wielokulturowy. Jak ważne jest, by ta wielokulturowość łączyła ludzi a nie dzieliła, nie trzeba przecież tłumaczyć.
Sporty tradycyjne to dają. Łączą ludzi z całego świata, dokładając swoją cegiełkę do budowania rzeczywistości, w której ludzie różni mogą żyć obok siebie i cieszyć się swoją różnorodnością. Dzięki temu zmniejsza się lęk przed innością. Wspólne wydarzenia, działania, kulturowe i sportowe pasje są potrzebne, by to społeczeństwo łączyć.
Sporty tradycyjne mogą być i już są jedną z takich jednoczących ludzi sił,
• antidotum na zagrożenia związane z globalizacją. Żyjemy w świecie globalnym. Niesie to ze sobą liczne korzyści, ale też zagrożenia. Wszyscy je znamy. Jednym z nich jest to, że lokalne kultury, zwyczaje, w tym sporty, są zagrożone przez globalne siły, które niczym walce „wyrównują” kulturę do niebezpiecznego poziomu masowości, w której zanika wiele ciekawych i oryginalnych elementów.
Dzięki różnorodności sportów tradycyjnych lokalne różnice kulturowe, tak doceniane przecież przez wielu ludzi, którzy coraz częściej podróżują i są ciekawi właśnie różnic w odwiedzanych przez nich „światach”, wychodzą na światło dzienne i można ich doświadczać i doceniać.
Tu mamy do czynienia z pozytywnym wymiarem tożsamości – to nie przyczyna podziałów, tyko chęć zaprezentowania własnej kultury i doświadczanie innych.
Chodź – pokażę Ci mój sport, a Ty pokaż mi swój. Zagrajmy, bawmy się, cieszmy się tym i bądźmy razem – to przesłanie takich imprez sportów tradycyjnych.
Takie wydarzenia jak igrzyska sportów tradycyjnych wpisują się w opisaną wyżej rzeczywistość. Dzięki nim różnorodność kulturowa zawarta w sporcie jest powodem do radości i ciekawości.
Tu wszyscy mogli poczuć atmosferę zabawy, przyjaźni i integracji zamiast wrogości, podziałów i różnic.
Dziwienie się, zaskakiwanie i cieszenie różnorodnością świata sportu i kultury dzięki wspólnemu, aktywnemu w nich udziałowi – tyle … i aż tyle.
Bartosz Prabucki
