Nadzieja na dobrą przyszłość sportów tradycyjnych. Spotkanie Komisji Europejskiej – cz. I

Komisja Europejska docenia sporty tradycyjne

Dzisiaj nieco inny wpis, ale wciąż w tematyce sportów tradycyjnych.

Sporty i gry tradycyjne, określane w międzynarodowym obiegu jako TSG (traditional sports and games) to dosyć niszowa tematyka, ale na tyle ważna, wartościowa, i wbrew pozorom przydatna, że interesują się nią od wielu lat takie instytucje, jak UNESCO, Parlament Europejski czy Komisja Europejska.

Ta ostatnia zorganizowała niedawno specjalne spotkanie online z ekspertami, specjalistami, praktykami i entuzjastami sportów i gier tradycyjnych z wielu krajów europejskich. Miałem przyjemność uczestniczyć w tym spotkaniu.

Wprowadzenie

W wystąpieniach wprowadzających, przedstawiciele Komisji Europejskiej wielokrotnie podkreślali, że sporty i gry tradycyjne (TSG) to wyjątkowa dziedzina, która stanowi ważny, jeden z kluczowych elementów kształtowania europejskiej tożsamości kulturowej.

Są one jednak zagrożone wyginięciem, podobnie jak wiele gatunków zwierząt i roślin, do których te sporty są zresztą czasem porównywane.

Zdaniem ekspertów z Komisji Europejskiej, UNESCO, a przede wszystkim organizacji, specjalizujących się w sportach tradycyjnych, jak Europejskie Stowarzyszenie Sportów i Gier Tradycyjnych (ETSGA) – koniecznie trzeba to zmienić – chronić, promować i rozwijać sporty tradycyjne, ponieważ:

  • są one ważnym narzędziem aktywizacji społeczności lokalnych – związane z nimi kulturowe dziedzictwo odpowiada i przemawia do mieszkańców zarówno miast, jak i wsi,
  • wzmacniają tzw. włączanie społeczne – integrację różnych grup społecznych i etnicznych do społeczeństwa, (np. emigrantów). Stanowią kulturowy pomost między społecznościami lokalnymi,
  • promują różnorodność kulturową i są wektorem dziedzictwa kulturowego Europy.

Komisja Europejska wspiera już sporty tradycyjne

Przedstawiciel Europejskiego Komisarza ds. Innowacji, Badań, Kultury, Edukacji i Młodzieży Guglielmo di Cola podkreślił, że sporty tradycyjne są naturalnym elementem dziedzictwa kulturowego. Wniosły już istotny wkład do rozwoju głównych celów Komisji Europejskiej, która wsparła 27 projektów, związanych z ich promocją i rozwojem.

Agata Dziarnowska – pracująca do niedawna w Wydziale Sportu Dyrektoratu Generalnego Kultury i Edukacji Komisji Europejskiej – zauważyła, że sporty tradycyjne ukazują, w jaki sposób powiązać wymogi życia w XXI wieku z wartościami dziedzictwa kulturowego ludzkości.

Europejskie Stowarzyszenie Sportów i Gier Tradycyjnych (ETSGA)

Prezydent Europejskiego Stowarzyszenia Sportów i Gier Tradycyjnych (ETSGA), profesor Narodowego Instytutu Wychowania Fizycznego Katalonii Pere Lavega podkreślił, że sporty tradycyjne to świetne narzędzie dzielenia się i integracji między dziećmi!

Reprezentowana przez niego i wielu innych uczestników spotkania ETSGA to duża organizacja, zrzeszająca wiele różnego rodzaju instytucji, takich jak:

  • silne federacje sportów tradycyjnych z różnych krajów,
  • mniejsze stowarzyszenia lokalne,
  • instytucje, organizujące duże festiwale gier i kultur tradycyjnych,
  • wiele innych organizacji, stowarzyszeń, federacji i instytucji.

ETSGA to network of networks – sieć różnych organizacji, powiązanych jedną, główną działalnością – ochroną, promocją i rozwojem sportów i gier tradycyjnych.

Pere Lavega zauważył też, że TSG to przede wszystkim Niematerialne Dziedzictwo Kulturowe (ICH – UNESCO).

Są one powiązane z lokalnymi kulturami i wartościami. Często można je spotkać podczas różnych festiwali, świąt, fiest, gdzie w naturalny sposób współwystępują z lokalną muzyką, gastronomią, kuchnią, sztuką itd.

TAFISA i Geo-Ludens

Na spotkaniu był także przedstawiciel Międzynarodowej Federacji Sportu dla Wszystkich (TAFISA) – instytucji, organizującej m. in. Światowe oraz Europejskie Igrzyska Sportu dla Wszystkich – Jean-Francois Laurent.

Powiedział on, że sporty tradycyjne:

  • zwiększają aktywny udział ludzi w sporcie i aktywności fizycznej,
  • mają istotne walory edukacyjne i społeczne. Po prostu świetnie integrują i sporo nas uczą.

W spotkaniu brała także udział Celia Marcen z Uniwersytetu San Jorge w Saragossie – koordynatorka projektu Geo-Ludens która zauważyła, że sporty tradycyjne łączą aktywność fizyczną z wartościami kulturowymi. Dzięki naszym, wspólnym wysiłkom można osiągnąć poprawę w obu tych aspektach – fizycznym i kulturowym.

Co możemy zrobić dla spotów tradycyjnych na co dzień?

Odpowiadając na to pytanie, Prezydent ETSGA Pere Lavega powiedział, że sporty tradycyjne to prawdziwe wyzwanie, zarówno na poziomie lokalnym, jak i ogólnoeuropejskim. Po pierwsze, kluczowe jest:

  • ich rozpoznanie i uznanie ich wyjątkowego znaczenia w wielu krajach,
  • stworzenie sieci trenerów i instruktorów sportów tradycyjnych,
  • wprowadzenie tych sportów i gier do szkół,
  • współpraca i łączenie różnych stowarzyszeń/muzeów/instytucji ze szkołami.

Jean-Francois Laurent stwierdził z kolei, że ważne są:

  • współpraca z samorządami lokalnymi i klubami sportowymi,
  • tworzenie parków gier tradycyjnych (jak w Danii) oraz innej
  • infrastruktury potrzebnej do organizacji zawodów/zajęć/wydarzeń związanych z tymi grami,
  • ponadto, poprawa widoczności TSG w przestrzeni publicznej.

Celia Marcen dodała tu, że należy wykorzystać nowoczesne technologie w celu dotarcia z tego typu sportami i grami do młodszego pokolenia. Nie należy się tego bać – technologia posłuży tu bowiem jako narzędzie, a nie cel sam w sobie.

UNESCO a sporty tradycyjne

W spotkaniu wziął też udział przedstawiciel UNESCO Jonathan Lorcher-Beaudran, który powiedział, że jego zdaniem należy przyjąć podejście globalne do TSG.

Zwrócił uwagę, że UNESCO nie ma co prawda jeszcze specjalnego funduszu na rozwój sportów tradycyjnych, ale wspiera programy i społeczności lokalne poprzez swoją Konwencję w sprawie ochrony Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego.

UNESCO jest zdania, że ochrona i promocja TSG jako praktyk sportowych oraz jako niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości to kluczowe wyzwanie dla dalszego rozwoju sportu i społeczności. Więcej o tym można przeczytać (po angielsku) TUTAJ.

W drugiej części wpisu będzie m.in. o tym:

  • jak dotrzeć do osób decyzyjnych ze sportami tradycyjnymi,
  • ważne uwagi z wystąpienia Prof. Małgorzaty Bronikowskiej.

About the author

Nazywam się Bartosz Prabucki i jestem pasjonatem sportów, gier i zabaw. Prowadzę bloga Inspirowany Sportem.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *